A vellez é só restricción para o que non a merece

Dun xeito algo raro ou quizais non tanto, o gran éxito electoral da candidatura encabezada por Xosé Manuel Beiras está servindo para que algúns comentaristas e mesmo algún aspirante a líder de opinión poñan en solfa a idade do candidato da Alternativa Galega de Esquerdas (AGE). Case sempre con máis galbana que agudeza intelectual e procedentes moitas veces do apoloxismo da dereita, estes pseudo escrutadores da realidade coinciden sempre en alarmarse polo feito de que Beiras xa cumprise os 76 anos e que, cando remate a lexislatura que vai comenzar, xa pasará dos 80.  Que curioso, ningún deles mostrou preocupación nunca por que Caixanova estivese dirixida –desatrosamente mal dirixida, por certo– polo “nono” Xulio Fernández Gayoso.

Pero non é este o caso agora. Non fai falta volver a ler o De senectute de Ciceron ou os versos de T.S. Elliot (“Non quero oír falar/ da sabedoría dos vellos, / senón máis ben da súa loucura, / o seu medo ao temor e ao extravío, / o seu medo á posesión, / a pertencer a outro, a outros, ou a Deus.) para decatarse de que “os necios bótanlle a culpa dos seus vicios á vellez”, como lle di Catón a Escipion Emiliano e a Lelio. Ou como lle dixo Stvenson ao seu médico cando lle indicaba que debía vivir menos desordenadamente para preservar a saúde: “Doctor, sempre se morre novo”.

Xa era tempo de que en Galicia ocurrise algo verdadeiramente novedoso e acaba de pasar. Unha morea moi importante dos votantes desta terra comprendeu claramente que non se é máis novo por contar menos anos no carnet de identidade. Nin máis vello por ter nacido no ano da guerra do 36. Hai outras cousas que nos fan máis o que somos, vellos ou novos. Ademais, os que se escandalizan pola senectude de Beiras e se preocupan por que non vai vivir moitos anos para ocuparse de Galicia, o que mostran é unha supina ignorancia de que, como dixo Norberto Bobbio –outro xenial senior que morreu traballando aos 95 anos–, o limiar da vellez retrasouse case en dúas décadas nos últimos anos. “Os que escribiron sobre a vellez, empezando por Cicerón, rondaban os sesenta –sinala Bobbio no capítulo inicial da súa propia De senectute–. Hoxe sesaxenario só é vello en sentido burocrático, por chegar a idade na que xeralmente tén dereito a unha pensión. Ao octoxenario, agás excepcións, considerábaselle un vello decrépito do que non pagaba a pena ocuparse. Hoxe, porén, a vellez, non burocrática senón fisiolóxica, comenza cando un se aproxima aos oitenta”.

Curiosamente, os que tratan de afearlle a Beiras a súa idade son moitos dos que, por outra banda, non dubidan en apoiar o adiamento da idade de xubilación laboral baseándose en que subiu moito a esperanza de vida. En que quedamos? Foron moitos os anos que se perderon en falsos enfrentamentos entre seniors e juniors, cando todos deberían loitaren xuntos por unha sociedade mellor. Onda nós nunca fixo mella un proverbio africano que di que “todo vello que morre é unha biblioteca que se vai”. Á política de medio pelo que se veu facendo nas últimas décadas resultáballe máis doado quentarlle os oídos á mocidade con falsos cantos de serea, mentres que ía mandano milleiros e millóns de mozos e mozas ao paro ou á emigración.

Ao caso de Beiras podiámoslle aplicar perfectamente as palabras que escribiu Elías Canetti no seu Eloxio da vellez: “A vellez é só restricción para o que non a merece. Un merécea non retirándose do mundo, ou facéndoo na soidade para aspirar a unha forma máis estrita e esixente de logro. Isto presupón unha nova vida para cantos fracasaron, pero tamén para os que dan a sensación de que non fracasarán. Quero chamalo a cara de Jano da vellez: unha vólvese cara o vencido, a outra cara aqueles que aínda non foron derrotados, ou que se cadra nunca o serán”.

Ou como escribiu Cicerón: “As grandes cousas non se fan coas forzas físicas nin coa velocidade ou a axilidade corporal, senón con autoridade, consello e prudencia... virtudes que non lle faltan senón que enriquecen a vellez”.