Saírmonos do euro

Cada luns, o economista francés Alexandre Delaigue fai no xornal Libération unha pregunta iconoclasta que acostuma resultar molesta politicamente. A de hoxe é a seguinte: E se España fose a primeira en abandonar o euro?

Comenza dicindo que, dentro do relato convencional da crise na zona euro, Grecia fai o papel de país emblemático. O país no que o o goberno, pouco eficaz, gastou sen conta, camuflou a realidade das súas contas públicas e aínda agora négase a facer o esforzo necesario para restrabrecer a situación, pondo en perigo toda a zona euro. Neste relato convencional, todos os países en difucultade da zona euro son unha Grecia en potencia se non levan a cabo esforzos rápidos.

O problema deste relato dunha crise causada por gobernos sen pecunio –sostén Delaigue– é que non cadra en absoluto coa situación doutros países en dificultade, dos que España está na primeira fila. Entre o 2000 e o o 2007, coñeceu por termo medio un execedente orzamentario do 0,2 por cento do PIB por cada ano (contra un déficit do 2,2 por cento en Alemania) e unha débeda pública que foi menos da metade da dos alemáns.

Daquela, os seus excelentes resultados económicos dábanlle envexa a outros países europeos, ata o punto de que François Bayrou fixo campaña electoral prometendo ser o “José María Aznar francés”, e, no 2007, os seus partidarios alcumaban a Ségoène Royal de “Zapatera”. No 2008, os comentaristas financeiros non aforraban os eloxios que dirixían ao modelo financeiro español, dirixido por banqueiros a pé de obra que non se deixaban levar polos instrumentos financeiros sofisticados dos americanos e que resistían a crise das subprimes.

Dende o comenzo da crise, os sucesivos gobernos españois fixeron celosamente todo o que lles mandaron as institucións europeas someténdose inmediatamente á austeridade orzamentaria. O goberno de Zapatero pagouno nas urnas. Porén, España está ao borde do abismo. As taxas da súa débeda pública aumentan a toda velocidade, o país sofre unha fuxida de capitais (100 millóns de euros no primeiro trimestre do 2012), o paro bate récords (24,4 por cento da poboación activa), o sobreendebedamento doméstico vai a máis e o goberno atopa grandes dificultades para recapitalizar Bankia.

Como constatou o economista Paul Grauwe, a situación do Reino Unido parécese, en pior, á de España. Porén, o Reino Unido sofre moitas menos presións dos mercados. Hai unha soa diferenza, pero é crucial: o banco central británico poder servir de prestamista en última instancia e a libra esterlina pode devaluarse.

España, co euro, atópase na situación deses países en desenvolvemento endebedados en divisas estranxeiras de cando as crises dos anos 80-90. A presenza na zona euro levou a España a coñecer un boom inmobiliario sen precedente, alimentado por capitais do corazón de Europa, Hoxe, a súa presenza na zona euro impídelle saír da crise.

Para Grecia, saír da zona euro sifgnificaríalle unha devaluación considerábel, pero sobre todo unha enorme perda de estatus: convertiríase nun país balkánico como moitos outros. Por iso, no seu conxunto, os gregos consideran que terían máis que perder que a gañar en saír sós da zona euro.

O cálculo non é o mesmo para España, que quedaría, fóra da zona euro, integrada nun mundo hispanófono en pleno crecemento económico. España dispón dunha economía diversificada, cunha industria capaz de aproveitar rapidamente unha devaluación. As súas institucións políticas son moito máis sólidas cas institucións gregas.

Polo tanto, cando se vai cara a unha España botada nos brazos da Troika, perdendo o control das súas finanzas públicas, como Grecia, compriría lembrase de que a súa capacidade de tolerancia ao sufrimento económico en nome do euro probabelmente é menor ca dos gregos.

Por que será que en Francia xa está habendo estas reflexións e, en España, andamos só a por a venda nos ollos? Quizais deberiamos facer como fixeron en Italia cando interpretaron o emblema do euro: "Dous homes espidos, un dentro do outro. Tiñamos que comprender deseguida que o euro nos ía dar polo cú a todos".