jueves, noviembre 06, 2014

Policía local


Periódicamente saltan aos medios de comunicación algunhas noticias inquietantes relacionadas co proceder e co comportamento das chamadas policías locais. Aí está o caso do Concello de Poio (Pontevedra), non precisamente rexido polo PP senón polo BNG precisamente, no que deron moito que falar algunas multas de tráfico impostas por gardas municipais, por exemplo. Ou, anterior e repetidamente, algúns episodios máis inquietantes aínda protagonizados por gardas do mesmo corpo no Concello de Vigo, rexido polo PSOE.
Que está a pasar no interior dalgúns destes aparatos de policía que foron cada vez acadando maior protagonismo nos últimos anos? Para empezar, que se foron configurando e implantando cada vez máis lonxe do que probabelmente terían que ser estes corpos de sguridade local ao servizo  da cidadanía. Quizais algo alonxados da vella idea francesa de “gardiens de la paix”, os municipais do noso tempo foron constituíndose como corpos excesivamente autónomos de “xerifatos”, postos ás veces ao servizo de determinados intereses non sempre debidamente controlodos que puideron dar lugar, en casos circunstanciais, a comportamentos e resultados non totalmente desexabéis.
E logo está o terríbel impacto da crise económica que orixinou un inocultábel uso desta forza policial como axencia recaudatoria dificilmente comprensíbel para unha boa parte da cidadanía. Está ben que cada Concello poña algún ou a todos os seus gardas a multar polas infraccións de tránsito, pero como se explica que algún destes gardas municipais impoña unha multa de 200 euros –con resta de tres pontos no carnet de conducir– por non levar o cinto posto a un condutor que acaba de ver saír do aparcamento do supermercado X e que se dirixe ao supermercado Y, situado a escasos 50 metros de percorrido por unha rúa pola que a penas pasan 10 coches cada 5 minutos? E isto é algo que está pasando en varias vilas de Galicia.
Onde fica, por outra banda, aquel vello principio dos “gardas da paz” de facer respectar a orde pública, garantir a protección das persoas e dos bens, asegurar o rol da seguridade e da disuasión e axudar á protección da asistencia ás persoas? E non digo que todos e cada un destes principios non estean a cumprirse como norma xeral, senón que insisto en que unha policía de absoluta cercanía debería ser máis do “terroir” por dicilo en termos de viticultura.
Seguramente o que pasa é que a maioría dos alcaldes e dos poderes locais equivócanse nas súas políticas copiando, un detrás do outro, a idea dunha seguridade local estandarizada sobre ideas elementalísimas, unicamente baseadas no concepto represivo e recaudatorio e non no que debería ser exclusivo fin de servir á cidadanía que cada catro anos lles otorga ou lles retira o poder gobernar. A moitos destes alcaldes e concelleiros delegados de seguridade –cargos para os que os partidos políticos non acostuman designar case nunca os militantes que máis se distinguen no dereitohumanismo precisamente– haberá que empezar a lembrarlles as funestas orixes que tiveron as policías locais en España, para ver se fuxen delas como do demo.
Mediando o século XIX mandaba en España a parte máis moderada do liberalismo e eran cada vez máis os republicanos en Barcelona. Par combater esta situción, o Goberno decidiu botar man dunha guerra sucia que custou moitas vidas. En 1848, Manel Gibert organizou a Comisaría Especial de Vixianza de Barcelona, que tiña unha sección de rondas nocturnas dirixida polo comisario Ramón Serra i Monclús, unha patrulla integrada por 20 axentes que pronto foi ampliada a 30 polo marqués do Duero, todos directamente dependentes do goberno militar. Xa daquela tiñan unha asignación económica moi ben dotada, 126.000 reais, e só en dous anos, de 1848 a 1850, practicaron 1.500 detencións. As torturas e as palizas proliferaron dende o primeiro momento, e nos cárceres non cabían os presos políticos, que foron deportados a América en moitos casos.
Esta banda de policías-delincuentes tardou pouco en ser bautizada como a “Ronda de Tarrés”, en honra dun sanguinario axudante que tiña Serra i Monclús, o axente Jeroni Tarrés, un auténtico asasino reincidente, ladrón habitual, proxeneta e confidente da Policía, ao que se lle encargou reclutar un grupo de criminais dispostos a todo polos cartos.
Con total impunidade e carta branca das autoridades, Tarrés e o seu grupo patrullaban de noite as rúas de Barcelona mallando no lombo dos obreiros. Entre bastonazos e patadas, chegada a madrugada, detiñan a xente e reventaban os actos políticos dos rivais. En 1851 houbo eleccións xerais e, por peimeira vez os republicanos lograron deputados. Entre os seus principais partidarios estaba Francisco de Paula Cuello, un mozo xornalista de 27 anos, colaborador de Abdó Terrades, un distinguido federalista da época e director do xornal El Republicano. Na noite de San Xoán dese ano, Paula Cuello saiu con varios amigos celebrar a verbena e cruzáronse con homes armados con bastóns na esquina das rúas Sant Pere mes Alt e Basses de San Pere. Os descoñecidos pecháronllelo paso e insutáronos, pero os mozos disimularon como se non oísen nada ata que, pola insistencia dos provocadores, estalou unha pelexa. Apareceron máis descoñecidos armados con navallas e o resultado foron catro rapaces feridos. Un deles, con sete puñaladas por todo o corpo, era Francisco de Paula Cuello, que morreu pouco despois na súa casa da rúa Unió.
Segundo conta Conrad Roure, un xornalista acatalán do século XIX, o enterro desta vítima foi o máis multitudinario de todos os que tiveron lugar na Barcelona da época. A xente tardou pouco en identificar os agresores e saíu a protestar o día do enterro botando frores e cantando a Marsellesa. A comitiva fúnebre tardou dúas horas en chegar ao cemiterio, e aquel crime abriu o primeiro xuízo contra a “Ronda de Tarrés”. Pere el Carrinclé, Francesc el Noi e Sureda el Gravat foron condeados a penas de dous a catro meses, pero Jeroni Tarrés tardou pouco en ser procesado polo asasinato de Francesc Tubert, el Ros d’Espolla, e condeado a 14 anos de cárcere que foi cumprindo en estabrecimentos penitenciarios de Barcelona, Tarragona e Ceuta ata que, en 1859, lle permitiron alistarse e morrer en combate formando parte do corpo de voluntarios cataláns do xeneral Prim que loitou no norte de África durante a guerra de Marrocos. Pouco antes, en 1853, a “Ronda de Tarrés” fora sustituída por unha facción da policía aínda máis segreda.
Claro está que, dende estas remotas orixes dunha policía local española aos nosos días, choveu moito e felizmente hoxe nada é totalmente igual. O que non impide que, mentres que eu escribo estas liñas, a Garda Civil tivese que retirarlle as pistolas a dous gardas auxliares da Policía Local de La Albuera (Extremadura) por utilizalas en servizos de vixianza sen estaren legalmente autorizados.

domingo, noviembre 02, 2014

Hubert de Montille


“Morramos polas ideas. De acordo, pero de morte lenta”, cantaba George Brassens. E, a ser posíbel, conforme co que un mesmo é. Máis ou menos é o que lle acaba de pasar ao gran viñateiro e avogado francés Hubert de Montille, que faleceu o sábado 1 de novembro, aos 84 anos, cando estaba comendo con varios amigos e bebendo un execelente Pommard Les Rugiens 1999 da súa afamadísima producción.
De Montille empezou sendo un avogado que coñeceu o prestixio profesional levando con brillantez a defensa dalgúns casos célebres, tradición que lle viña da súa familia, pero a súa verdadeira vocación foi a de ser un bo adegueiro. Cumpriu con creces o seu propósito desenvolvendo en Nolvay, Borgoña, o pouco que quedaba da vella herdanza familiar ata convertela no que hoxe é o prestixiosísimo Domaine de Montille. E todo isto non foi sen dificultades, xa que de entrada os bancos negáronlle todo tipo de créditos para ir comprando os terreos cos que foi agrandando a súa propiedade. De Montille foi un dos grande defensores e creadores do concepto “terroir” para o cultivo e producción de viños de gran calidade. Era un dos grandes do viño francés, que equivale a dicir do mundo, e probablemente acaba de morrer como a el gustaría facelo: comendo cos seus e bebendo un dos seus mellores viños. Así (non) morre calquera.