A falda escocesa

Son dos que sempre deixamos para última hora o que temos que facer. Por exemplo, no meu caso, rematar a traducción ao español dun interesante libro da investigadora francesa Anne-Marie Thiesse titulado La création des identitités nationales (Édition du Seuil, París 1999). Alexandre Diéguez, o editor que vai publicar a versión en Ézaro Ediciones, ándame a reclamar que remate o libro e, aproveitando os extraordinarios frios deste inverno, pecheime a carón da chimenea para ver se chego á páxina final antes de que remate xaneiro. Mara, a miña querida cadela, e os meus gatos anímanme moito e hai días que traballo doce horas sen parar.
Hoxe, por exemplo, pasei pola páxina 194 do libro e ata o pasei ben vendo como se inventou a famosa falda escocesa (kilt). “A actual falda escocesa –di Anne-Marie Thiesse– sería creada por inciativa do propietario dun estabrecemento siderúrxico do Lancashire, que necesitaba carbón de madeira para a súa empresa. En 1727 concertou un acordo co xefe dun clan esccocés para explotar os montes das Highlands, o que o levou a contratar persoal local para a fabricación do combustíbel e a descubrir que a vestimenta usual dos seus obreiros era inapropiada para o traballo requerido.
Os highlanders pobres, ao non dispor de medios para comprar vestidos cortados e cosidos, pantalóns e calzóns, levaban o máis económico dos hábitos: unha manta agarrada pola cintura que, cando era necesario, tamén se volvía útil para durmir ao sereno.
O industrial inglés, desexoso de que os seus obreiros levasen unha vestimenta máis adaptada ao seu traballo, chamou a un xastre militar e encargoulle que transformase o máis sinxelamente posíbel o hábito dos highlanders pobres. Tesourazo á talla e dobras cosidas: naceu a falda escocesa.
O novo vestido pronto foi adoptado ampliamente, pero por pouco tempo: o esmagamento da derradeira revolta xacobina, en 1745, entre outras tentativas de erradicación do particularismo escocés, levou consigo a prohibición de calquera vestimenta específica. Os highlanders foron obrigados a pasarse ao pantalón, agás os soldados dos rexementos escoceses ao servizo da coroa inglesa que conservaron o dereito de pasear gloriosamente sobre os campos de batalla o seu kilt, que non foi posto nunca máis pola xente do pobo. Porén, a falda escocesa puido chegar a ser –dende que foi levantada a súa prohibición en 1782– a vestimenta adoptada polas clases superiores cando querían fachendeárense da súa prestixiosa orixe.
Grazas o labor cumprido polo xove Macpherson e o seu bardo antigo, os highlanders vencidos pasaron ao estatus de antigüedades eminentes do Reno Unido. A burguesía escocesa e a nobleza anglicanizada puxéronse a lucir custosas e sofisticadas versións do kilt, considerado logo un vestido escocés da máis alta antigüedade tanto polos militares como polos civís acomodados. O kilt debe probabelmente o seu éxito ao que ten de antítesis do pantalón, “uniforme masculino” da modernidade burguesa. Tamén os Wittelsbach honraron unha vestimenta que destapaba a perna cando lanzaron a moda masculina da caza alpina, e fixeron do calzón de pel o traxe identitario dos bávaros. A iconografía consagrada na Bretaña, ao longo do século XIX, tamén mostra como a determinación progresiva do vestido tradicional leva ao abandono do pantalón longo en proveito do pantalón bombacho branco”.
A que un libro así poderalle resultar emocionante ao lector? Polo de agora, o tradutor está emocionadísimo.