A Chacarita

Nas miñas viaxes anteriores a Buenos Aires, que deberon ser seis ou sete polo menos, nunca visitei o cementerio da Chacarita. Impedíronme facelo ocupacións profesionais urxentes e, nin na época da ditadura militar nin logo gobernando Raúl Alfonsín ou Menem puiden chegar ao Panteón do Centro Galego antes de seren trasladados a Galicia o restos de Castelao ou, máis recentemente, os de Ramón Suárez Picallo.

Desta volta estiven na Chacarita cuxa entrada principal foi remozada hai pouco e aparece agora fastuosamente iluminada pola noite. Antes de ir ver este camposanto, que é un dos máis interesantes do mundo, pasei de noite diante del en taxi de volta de ver a unha sobriña poeta alófono arxentino Eduardo Jorge Bosco e, ao ver esa entrada iluminada, díxenlle ao taxista: "E logo iso que é?". "A Chacarita", respondeume. "Ah, pois teño que vir eu mañá ou pasado", ocorréuseme indicarlle. E o taxista, máis rápido ca unha unha pulga, engadíu: "Deséxolle que sexa só de visita". Foi unha mostra dese humor porteño que non é difícil atopar pola inmensas rúas bonarenses.

O caso foi que acudín ao Panteón do Centro Galego este sábado e causoume unha emoción difícil de expresar. A súa arquitectura pesadamente gris e pretenciosa, coa capela dominada pola cruz que lle fixo o escultor Asorey, e as impresionantes cavas mortuorias case diría que causan algo de pavor, independentemente do extraordinario valor simbólico que quixeron darlle a este lugar que empezou a construirse en 1918 e que rematou co Panteón inaugurado o 25 de xullo de 1932, aínda que non se completou totalmente ata 1943. Din os que o fixeron que se tratou de facer unha réplica da colexiata santiaguesa do Sar, pero a verdade é que eu non lle vexo unha posíbel comparación. O altar da capela, esculpido por Asorey, enmárcase nunha cúpula que contén vidreiras que simbolizan o Apóstolo Santiago e os santos Froilán e Pedro de Mezonzo. No altar tamén hai unha imaxe da Virxe de Luján.

Neste lugar permaneceron moitos anos os restos de Alfonso Castelao e Ramón Suárez Picallo, e aínda están os de Elpidio Villanueva, Faustino Villanueva, Avelino Díaz, Manuel Cordero e o xeneral republicano Martínez Monge, entre outros.