A Armada aínda repite as chapuzas que cometeu co Rainbow Warrior

Publica hoxe La Voz de Galicia que a Armada abandonou documentos clasificados cando pechou en 1996 o campo de tiro de Doniños. Segundo di, nesta antiga instalación militar que foi cedida ao Concello de Ferrol, situada á beira dunha das praias máis espectaculares de Galicia, estiveron á vista de quen quixo velos datos e documentos de carácter persoal e instruccións de comunicación, entre outros elementos de carácter confidencial e secreto. Chámame a atención que parte deses papeis, segundo informa o xornal coruñés, refírense a protocolos que no seu día aplicou a Armada ás “actividades no mar da asociación ecoloxista Greenpeace”. Retrotrae esta noticia, na miña memoria persoal, todo o que aconteceu arredor do barco Rainbow Warrior o ano 1980.
Inicialmente, este buque foi construído como pesqueiro, en 1955, nos asteleiros Hall Russell de Aberdeen e levou o nome de Sir William Hardy. Tiña un rexistro bruto de 418 toneladas e ostentaba o récord de ser o primeiro barco diesel eléctrico que se construíu na Gran Bretaña. Despois foi utilizado como buque de investigación pesqueira polo Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación británico, e foi a primeira unidade marítima importante que adquiríu Greenpeace en Europa, no ano 1978. Os ecoloxistas bautizárono co nome de Rainbow Warrior, que tomaron dunha vella profecía dos indios norteamericanos que di que “cando o mundo está doente e finándose, a xente erguerase coma os Guerreiros do Arco da Vella”. Tardaron dous meses en reconvertilo pintándoo de verde, cun enorme arcoiris na proa e unha pomba que levaba unha rama de oliveira no pico como símbolo da súa misión.
O 29 de abril de 1978 zarpou dos peiraos de Londres, rumbo a Islandia, ondeando as bandeiras de Greenpeace e das Nacións Unidas, cunha tripulación internacional composta por 24 persoas de 10 países diferentes que só pensaban nunha cusa: salvar as baleas que daquela se estaban masacrando en diversos mares.
Logo de levar a cabo varias campañas contra a caza destes animais en Islandia e en España, contra o verquido de residuos radioactivos no Mar do Norte, contra a masacre de 6.000 focas nas illas escocesas de Orkney por parte de cazadores noruegueses, etc., o Rainbow Warrior emprendeu a súa segunda campaña en España contra a caza de baleas e contra os barcos baleeiros que daquela aínda traballaban dende dúas factorías galegas que había en Cangas, Ría de Vigo, e Caneliñas, preto de Cée e Corcubión. Os ecoloxistas afundiron no porto de Marín (Pontevedra) os baleeiros Ipsa I e Ipsa II e dificultáronlle as faenas ao Ibsa III, que pertencían a unha industria pesqueira relacionada coa familia catalá afincada en Galicia, representada na ocasión por Juan José Massó.
O 18 de xuño de 1980, baseándose en que estaba en augas de xurisdición española, a fragata Vicente Yáñez Pinzón apresou o Rainbow Warrior e levouno ao porto de Ferrol, onde ficou detido e amarrado a un dos peiraos do Arsenal militar. Para garantir que non puidese escapar, as autoridades marítimas incautaron varias pezas que lle eran indispensábeis á transmisión motriz do barco, e estabreceron un servizo de vixianza que puxeron a cargo da Garda Civil e da Policía Nacional, que se ocuparon sobre todo de controlar as persoas que entraban e saían do buque.
Teño que indicar que vivín moi de preto algúns dos episodios aos que me estou referindo. Xa daquela mantiña unha relación moi directa e persoal con Remi Parmentier, o francés cofundador de Grenpeace, relación que me é moi grata na actualidade, e co capitán do Rainbow Warrior, o holandés Jonathan Graham Castle. Ocupeime, por exemplo, nunha operación que case foi de auténtico espionaxe, de sacar do barco e facer que chegasen a París, os rollos de película que contiñan as filmacións documentais que había a bordo e que logo parte delas saíron en televisións de todo o mundo. Algún deses rollos reflexaban a abordaxe levada a cabo por parte da Armada española e as autoridades responsábeis de seguir o caso, que sabían que existían, andaban tolas por conseguilas porque coidaban que lles poderían servir nun hipotético xuízo a seguir contra Greenpeace. Confeso que pasei medo, cruzando Ferrol, ata que saín da ponte das Pías, e que en todo o camiño cara a Santiago non quitei o ollo do retrovisor do Citröen GS que tiña daquela por mor de observar se me estaban seguindo.
Mentres tanto, en Londres, logo de conseguir os planos orixinais, os de Greenpeace fabricaron como puideron a tapa do bloque principal do palier, as chumaceiras de apoio do eixo motriz e a caixa de aceite que foran retiradas pola Armada. Navegando só abordo dunha lancha rápida neumática dende a capital británica, trasladaron esas pezas a Ferrol e foi o propio Jonhn Castle, a quen os seus amigos empezaron a chamarlle don Juan Castillo, o que se ocupou de dirixir a súa instalación no barco.
Finalmente, o 8 de novembro de 1980, sábado, o Rainbow Warrior conseguíu escapar de Ferrol. Xa case pasaran cinco meses dende o seu apresamento e menos mal que as autoridades competentes do caso non se ocuparon en ningún momento de retirar o combustíbel que había no barco. Porén, a necesidade de xenerar electricidade durante doce horas diarias para que a tripulación puidese vivir abordo foi mermando a reserva de gasoil e a oportunidade de emprender a fuga volveuse perentoria.
John Castle, con outros seis tripulantes, botou a andar o buque. Era un sábado no que estaba empezando a entrar a noite e, como me dixo persoalmente o daquela xefe do Departamento Marítimo do Cantábrico, o almirante José María de la Guarda y Oya, “jefes y oficiales estaban en sus cenas y acontecimientos familares”, nunha expresión que publiquei no xornal El País –que lle dedicou un editorial ao tema– e que lle acabou custando o cese nun Consello de Ministros inmediato que presidíu Aldolfo Suárez. Esta circunstancia foime confirmada polo propio Suárez nunha posterior conversación que tiven con él no Hostal dos Reis Católicos de Santiago. O cesamento de De la Guarda ocorreu o 14 de novembro de 1980, cando lle faltaban poucos días para xubilarse e á súa despedida na estación acudiron algúns xefes militares, como o xeneral Torres Rojas, que despois se sumaron á tentativa golpista do 23 de febreiro de 1981.
Dada a alarma, unha lancha de patrulla costeira foi a primeira en zarpar en busca do barco fugado e chegou a avistar as súas luces, pero rematou recibindo a orde de regresar a porto para recoller un oficial. Algo máis tarde, cando xa pasaba das11 da noite, saíron tamén os patrulleiros Bonifaz, dende Ferrol, e Cadarso, dende Vigo. Outro patrulleiro, o Nalón, que regresaba de Pasaje (Euskadi) e se atopaba á altura de Ribadeo (Lugo), tamén se sumou á busca dos fugados, pero sen ningún resultado. O Rainbow Warrior foi recibido triunfalmente en Inglaterra e, pouco despois, chegou á súa base principal de apoio en Amsterdam onde foi reparado.
Eu volvín a navegar varias veces no Rainbow Warrior. Pola famosa fosa atlántica na que británicos e holandeses verteron moitas toneladas de residuos radioactivos procedentes de varios países de Europa, polo estreito de Xibraltar e por outros lugares. Non podía imaxinar daquela que o barco que logrou fuxir de Ferrol remataría tendo un tráxico fin: o 10 de xullo de 1985, cando se atopaba en Aucklamd (Nova Zelanda), disposto a dirixir unha flotilla de barcos que ían protestar contra as probas nuceleares que levaba a cabo Francia no atolón de Muroroa, tres axentes segredos do goberno francés, que presidía François Mitterand, colocaron no seu casco unha bomba que afundíu o barco. No estourido perdeu a vida o portugués Fernando Pereira, un fotógrafo que traballaba para Greenpeace. Un dos axentes que participaron no atentado é irmán da actual líder socialista francesa Ségolène Royal, que foi candidata ás últimas eleccións presidenciais do país veciño. Para que vexa o lector que o mundo aínda segue sendo pequeno.